ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Η Ανάγκη Βελτίωσης του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Συστήματος μέσα από τα επιστημονικά δεδομένα

Μιλτιάδης Κοτζιάμπασης (Π.Ε. 70)

Για καλύτερη θέαση, μπορείτε να γυρίσετε το κινητό οριζόντια. 

Η εκπαίδευση αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα για την ανάπτυξη κάθε σύγχρονης κοινωνίας, και το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει ιστορικά διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση των γενεών. Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες και τα επιτεύγματα, υπάρχει μια αυξανόμενη επιστημονική βάση δεδομένων που υπογραμμίζει την ανάγκη για σημαντικές βελτιώσεις στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, προκειμένου να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του 21ου αιώνα και να εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον για τους μαθητές-τριες και την χώρα.

Διεθνείς Αξιολογήσεις και Συγκρίσεις

Ένα από τα πλέον αξιόπιστα σύνολα δεδομένων προέρχεται από τον Διεθνή Οργανισμό PISA (Programme for International Student Assessment), ο οποίος αξιολογεί τις επιδόσεις των μαθητών ηλικίας 15 ετών σε ανάγνωση, μαθηματικά και επιστήμες σε διάφορες χώρες του κόσμου. Τα αποτελέσματα του PISA για την Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, καταδεικνύουν μια σταθερή εικόνα που χρήζει προβληματισμού.

Επιδόσεις κάτω του μέσου όρου του ΟΟΣΑ: Στις τελευταίες αξιολογήσεις του PISA, οι μαθητές στην Ελλάδα σταθερά επιτυγχάνουν επιδόσεις χαμηλότερες από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στους τρεις βασικούς τομείς (OECD, 2018, 2022). Για παράδειγμα, στην αξιολόγηση του 2018, η Ελλάδα κατέλαβε θέση σημαντικά χαμηλότερη από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ στην κατανόηση κειμένου, τα μαθηματικά και τις επιστήμες. Αυτό υποδεικνύει ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν προετοιμάζει τους μαθητές του στον ίδιο βαθμό με τα συστήματα άλλων ανεπτυγμένων χωρών.

Στασιμότητα και έλλειψη βελτίωσης: Παρά τις διάφορες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν εφαρμοστεί στην Ελλάδα, τα αποτελέσματα του PISA δεν δείχνουν σημαντική βελτίωση στις επιδόσεις των μαθητών με την πάροδο του χρόνου. Αυτή η στασιμότητα, σε συνδυασμό με τις βελτιώσεις που παρατηρούνται σε άλλα εκπαιδευτικά συστήματα, θέτει την Ελλάδα σε μειονεκτική θέση στον διεθνή ανταγωνισμό (OECD, 2022).

Εθνικά Στατιστικά και Έρευνες

Εκτός από τις διεθνείς συγκρίσεις, εθνικά στατιστικά στοιχεία και ερευνητικές μελέτες ενισχύουν την εικόνα της ανάγκης για βελτίωση.

Ποσοστά Λειτουργικής Ανεργίας: Στοιχεία από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) και τον ΟΑΕΔ δείχνουν ότι υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό λειτουργικής ανεργίας στην Ελλάδα, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων. Μέρος αυτής της ανεργίας μπορεί να αποδοθεί σε μια αναντιστοιχία μεταξύ των δεξιοτήτων που προσφέρει το εκπαιδευτικό σύστημα και των αναγκών της αγοράς εργασίας (ΕΛΣΤΑΤ, 2023). Έρευνες έχουν δείξει ότι πολλοί απόφοιτοι λυκείου και ακόμα και πανεπιστημίου δυσκολεύονται να βρουν εργασία που να ανταποκρίνεται στα προσόντα τους, υποδεικνύοντας πιθανές αδυναμίες στο πρόγραμμα σπουδών και στην ανάπτυξη των απαραίτητων δεξιοτήτων.

Έρευνες για την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας: Ερευνητικές μελέτες στην Ελλάδα έχουν επισημάνει ζητήματα σχετικά με τις διδακτικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται στα σχολεία, την επάρκεια της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, και την αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών υλικών (Χατζηγεωργίου, 2019). Υπάρχει συχνά έμφαση στην παπαγαλία και την αποστήθιση, αντί για την ανάπτυξη κριτικής σκέψης, δημιουργικότητας και επίλυσης προβλημάτων – δεξιότητες που είναι κρίσιμες στον σύγχρονο κόσμο.

Ανισότητες στην Εκπαίδευση

Υπάρχουν ενδείξεις για σημαντικές ανισότητες στην ποιότητα της εκπαίδευσης μεταξύ διαφορετικών περιοχών της Ελλάδας και διαφορετικών κοινωνικοοικονομικών ομάδων (Γκόβαρης, 2020). Οι μαθητές σε αγροτικές περιοχές ή από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα συχνά αντιμετωπίζουν περισσότερες προκλήσεις στην πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση και στην επίτευξη υψηλών ακαδημαϊκών επιδόσεων.

Τομείς που Χρήζουν βελτίωσης:

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, αναδεικνύονται διάφοροι τομείς του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος που χρήζουν επειγουσών βελτιώσεων:

Αναβάθμιση του Προγράμματος Σπουδών: Το πρόγραμμα σπουδών πρέπει να επικαιροποιηθεί ώστε να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας. Πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων του 21ου αιώνα, όπως η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η συνεργασία, η επικοινωνία και η ψηφιακή παιδεία.

Ενίσχυση της Επιμόρφωσης των Εκπαιδευτικών: Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να έχουν πρόσβαση σε συνεχή και ποιοτική επιμόρφωση, ώστε να είναι ενημερωμένοι για τις τελευταίες παιδαγωγικές μεθόδους και τεχνολογίες, και να μπορούν να ανταποκριθούν στις μεταβαλλόμενες ανάγκες των μαθητών. Πρέπει να δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη διδακτικών μεθόδων που προωθούν την ενεργό μάθηση και την κριτική σκέψη.

Μείωση των ανισοτήτων: Πρέπει να ληφθούν μέτρα για τη μείωση των ανισοτήτων στην εκπαίδευση, διασφαλίζοντας ότι όλοι οι μαθητές, ανεξάρτητα από την γεωγραφική τους περιοχή ή την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση, έχουν ίσες ευκαιρίες πρόσβασης σε ποιοτική εκπαίδευση. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει στοχευμένες παρεμβάσεις σε σχολεία με χαμηλές επιδόσεις και ενίσχυση της υποστήριξης για μαθητές από ευάλωτες ομάδες.

Αξιοποίηση της Τεχνολογίας: Η τεχνολογία μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αναβάθμιση της εκπαίδευσης. Πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία, τόσο για την βελτίωση της διδασκαλίας όσο και για την ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων των μαθητών.

Αύξηση της Χρηματοδότησης: Η επαρκής χρηματοδότηση της εκπαίδευσης είναι απαραίτητη για την υλοποίηση των απαραίτητων βελτιώσεων. Πρέπει να διασφαλιστεί ότι υπάρχουν επαρκείς πόροι για την αναβάθμιση των σχολικών υποδομών, την παροχή ποιοτικών εκπαιδευτικών υλικών, την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και την στήριξη των μαθητών.

Συμπέρασμα

Τα επιστημονικά δεδομένα, τόσο από διεθνείς αξιολογήσεις όπως το PISA, όσο και από εθνικά στατιστικά και ερευνητικές μελέτες, καταδεικνύουν με σαφήνεια την ανάγκη για σημαντικές βελτιώσεις στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του 21ου αιώνα και να εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον για τους νέους και την χώρα, είναι απαραίτητο να υλοποιηθούν ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στους προαναφερθέντες τομείς. Η βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος αποτελεί επένδυση στο μέλλον της Ελλάδας και είναι κρίσιμης σημασίας για την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας.

Αναφορές

OECD (2018). PISA 2018 Results (Volume I): What Students Know and Can Do. PISA, OECD Publishing, Paris, https://factsmaps.com/pisa-2022-worldwide-ranking-average-score-of-mathematics-science-and-reading-2/

OECD (2022). PISA 2022 Results (Volume I): The State of Learning and Equity in Education. PISA, OECD Publishing, Paris, https://www.oecd.org/en/about/programmes/pisa.html.

ΕΛΣΤΑΤ (2023). Δελτία Τύπου - Αγορά Εργασίας. Ελληνική Στατιστική Αρχή, https://www.statistics.gr/education

Χατζηγεωργίου, Γ. (2019). Η Διδασκαλία και η Μάθηση στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση στην Ελλάδα: Μια Επισκόπηση της Έρευνας. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, 25, 10-35.

Γκόβαρης, Χ. (2020). Εκπαιδευτικές Ανισότητες στην Ελλάδα: Μια Κριτική Προσέγγιση. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 67, 5-28.